فیلم سه‌بعدی
همانطور که می‌دانید مغز انسان با دریافت دو تصویر از دو چشم و تلفیق آنها در یکدیگر، تصویری بعد دار و دارای عمق می‌سازد. بر همین اساس و به طور معمول در تولید فیلمهای سه بعدی از دوربینی با دو لنز شیئی (یا بنا به اصطلاح فرانسوی رایج در سینما Objectif که معادل واژه انگلیسی Objective است) استفاده می‌شود که هر کدام یک صحنه واحد از زاویه‌ای بسیار نزدیک به دیگری، فیلمبرداری می‌کند که فاصله آنها از هم به اندازه فاصله دو چشم از یکدیگر است. برای نخستین بار در سالهای دهه ۱۸۴۰ «سر چارلز ویتستون» وسیله‌ای به نام Mirror Stereoscope را به عنوان یک برجسته بین معرفی کرد تا اینکه ۶ سال بعد، یک شخص آلمانی تکنیک عکاسی Stereoscopic و یک اسکاتلندی دستگاه نگاه به تصاویر بعد دار را ابداع کردند. در سال ۱۸۵۸ «ژوزف دالمدا» روشی برای پخش تصاویر بعد دار را درشهر پاریس به نمایش گذاشت که در آن اولین تصویر نارنجی رنگ و دیگری آبی شده بودند و هردوی این تصاویر از پشت یک فیلتر هم رنگ (نوعی عینک نارنجی یا عینک آبی) دیده می‌شدند. مدت‌ها گذشت تا سرانجام اولین فیلم بعد دار ساخته «ادوین پورتر» و «ویلیام ودل» در تاریخ ۱۰ جون ۱۹۱۵ در نیویورک به نمایش درآمد. بازدیدکنندگان از نمایشگاه جهانی نیویورک در سال ۱۹۳۹ شاهد معرفی نظاره گر استریو به نام View-master محصول شرکت Sawyer’s بودند که چند فیلم و داستان عکس دار نیز به وسیله آن به نمایش درآمد. در همین زمان شرکت Polaroid عینک مخصوص تماشای چنین تصاویری را ارائه کرد اما گشایش یک سالن ویژه سینما برای نشان دادن این نوع فیلمها تا پس از پایان جنگ جهانی دوم به طول انجامید و اولین آنها در روسیه ساخته شد. زمستان سال ۱۹۵۲ زمانی بود که نخستین فیلمهای بعد دار نظیر The Lions of Zulu در هالیوود ساخته و در دوسالن پر از تماشاچی کمپانی پارامونت در حالی که عینکهای Polarizante به چشم داشتند، به اکران درآمد. یکسال بعد این تکنیک طرفداران بسیاری یافت و بر تعداد چنین روش‌هایی برای ساخت فیلم افزوده شد. اکنون پس از سالها اینطور به نظر می‌رسد که به کارگیری تکنیک‌های ساخت فیلم سه بعدی دوباره مدنظر قرار گرفته و دوره جدید برای توسعه چنین سرگرمی‌هایی درراه است. ناگفته نماند که برای پخش یک فیلم سه‌بعدی، سالنی با پروژکتور مخصوص و یک سرور که نسخه دیجیتالی فیلم روی آن قرار می‌گیرد، نیاز است.
انواع عینکهای سه بعدی
برای تماشای فیلمهای سه بعدی عینکهای خاصی لازم است که به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
۱- عینکهای Xpand با واژه فرانسوی Actif یا همان Active انگلیسی (به معنای فعال) نیز شناخته می‌شوند. دلیل این نامگذاری وجود شاترهای فعال در این عینک است که به طور متناوب و با سرعت بالا، مقابل هر یک از دو چشم، بسته و باز می‌شوند. با استفاده از یک صادرکننده مادون قرمز که هماهنگ با تایم کد فیلم است و در نزدیکی پروژکتور قرار دارد، با انعکاس اطلاعات به عینک احساس دیدن عمق به وجود می‌آید. ریتم این عمل ۱۴۴ بار در ثانیه یا ۱۴۴ هرتز معادل سرعت تجزیه و تشخیص مغز است و معمولاً برای اینکه تمام زوایا در بر گرفته شوند از دو صادرکننده مادون قرمز در سالن استفاده می‌شود، اما استثنا هم وجود دارد و برای مثال در فستیوال کن (Festival de Cannes) هنگام نمایش انیمیشن UP از ۳۰ صادرکننده مادون قرمز استفاده شده بود. وجود نوعی گیرنده مادون قرمز در مرکز این عینک، یک نمایشگر کریستال مایع LCD با وضوح ۱۰۸۰×۱۹۲۰ همراه با یک فیبر مدار چاپی (PCB) عواملی هستند که گاهی موجب بروز اشکال در عینکهای Xpand می‌شوند، ضمناً این عینک‌ها فقط یکبار قابل مصرف بوده و تماشاچی نمی‌تواند مجدداً آنها را به کار گیرد.
۲- این گروه به Real D یا به اصطلاح فرانسوی Passif معادل لغت انگلیسی Passive (به معنای غیر فعال) معروفند. اساس کار این عینک‌ها براصل قطبی کردن یا Polarization نور استواراست و بنابراین تماشاچی می‌تواند آنها را چندین بار به کارگرفته و پس از پایان فیلم عینک را برای خود نگاه‌دارد. شیشه‌های عینک Real D نورهای ساطع شده از پرده را در جهت مخالف یکدیگر پلاریزه کرده و بدین ترتیب یک چشم، نور قطبی عمودی و دیگری نور قطبی افقی را می‌بیند البته پروژکتور مورد استفاده در این تکنولوژی، برای از بین بردن پرش در تصاویر، هر فریم را سه بار پخش می‌کند.
۳- نام Dolby 3D از اسم کمپانی معتبر «دالبی» به عنوان ابداع کننده این عینک‌ها گرفته شده‌است. در این تکنیک با نصب یک فیلتر ویژه چرخان در پروژکتور مخصوص نمایش، طول موج‌ها دسته بندی شده و به صورت سه نور قابل دیدن برای انسان شامل سرخ، آبی و سبز به پرده می‌رسند. با چندتایی شدن طول موجهای ارسالی، عینک Dolby 3D موجب می‌شود تا هر چشم تنها طول موج خاصی از هر رنگ را ببیند که به این ترتیب تصاویر عمق یافته و سه بعدی دیده می‌شوند. عینکهای مربوط به فناوری مورد بحث که به wavelength multiplex visualization با معنای «تجسم مرکب طول موج» معروف است، اطلاعات بصری دریافت شده را از یکدیگر تفکیک کرده و تصاویر هر چشم را مشخص می‌کند. این عینک‌ها دارای قیمتی چند برابر عینکهای Real D هستند اما می‌توان آنها را چندبار مورد مصرف قرار داد.
هزینه ساخت و نمایش فیلم سه بعدی
به جرأت می‌توان گفت تهیه مقدمات و ساخت یک فیلم سه بعدی حدود ده در صد بیشتر از یک فیلم عادی (دوبعدی) هزینه در پی داشته و برای نمایش آن به وسایل بسیار گران قیمتی نیاز است. آمارها نشان می‌دهند مجهز کردن هر سالن سینما برای بوجود آوردن امکان پخش فیلمهای سه بعدی فراتر از هفتاد هزار یورو (کمی بیش از صد هزار دلار) نیاز است و این هزینه پروژکتور، سرویس دهنده (Server) و مسائل اکران را شامل می‌شود. البته عینک هم بسته به آن که توسط سینما خریداری شده و یا اجاره گردد، هزینه خاص خود را دارد که باید برای تمیز کردن عینکهای Xpand و Dolby 3D بعد ازهر بار استفاده و امکان شکستن یا گاهی ربودن آنها را نیز در نظر گرفت و برای آنها هم بودجه‌ای اختصاص داد اما فراموش نکنیم که تمام این مبالغ را در نهایت تماشاگر متقبل می‌گردد.
فیلم سه‌بعدی یک نوع سینمای پویاست که با خطای دید عمیق بر درک بصری تاثیر می‌گذارد که شامل تصویر برداری سه‌بعدی با تصویربرداری دو دوربین به منظور شبیه‌سازی نوع و جهت دید انسانی با کمک دو لنز چشمی به وجود می‌آید. این نوع تصویر برداری با دو دوربین با کمک کامپیوتر نیز ایجاد می‌شود و با کمک جلوه‌های ویژه مخصوص سخت افزاری یا چشم افزاری خطای دید سطح و عمق یا دور و نزدیکی در تصاویر قابل رویت می‌شود.
فیلم سه‌بعدی از سال ۱۸۹۰ تا ۲۰۱۰ میلادی وجود داشته، اما تا حد زیادی به دلیل هزینه‌های فراوان و زمان تولید طولانی به فراموشی سپرده شده بود، اما بعد از وقفه‌ای کوتاه در ۱۹۰۰ توسط شرکتهای آی مکس و دیزنی تا حدی به این سینما پرداخته شد و در فاصلهٔ سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ موفقیت‌های بیشتری کسب کردند و این اتفاق بزرگ ساخت فیلمهای سه‌بعدی با موفقیت‌های بزرگتر را رقم زد. و این موفقیت باری دیگر در دسامبر ۲۰۰۹ با آواتار به اوج خود رسید.
تصاویر برجسته اولین روش نمایش و ارائهٔ بصری بوده که با کمک دوربین و عینکهای برجسته نما در بین عموم مردم رواج پیدا کرد، اما نه به منظور سینمایی بلکه برای استفاده از کتابهای مصور سه‌بعدی و تک تصاویر تزئینی.
سیستم‌های دو قطبی
برای ارائه تصویر پویای برجسته، آن دو تصویر علاوه بر اینکه تفاوت دارند باید توسط فیلتر دو قطبی ساز هماهنگ شود. کاربر فنی یا حتی مخاطب عامی که از این عینکهای کم هزینه استفاده می‌کند فقط فرایند به وجود آمده از این دو فیلتر را مشاهده می‌کند به این صورت که هر فیلتر تصویر با ارتفاعات سطحی هماهنگ با رنگ خود لنز را پالایش می‌کند و مرحلهٔ بعدی با کمک زاویهٔ میانی دو چشم و جهت حرکت تصویر انجام می‌پذیرد که معمولاً با جهت حرکت عقربه‌های ساعت / جهت ساعت گرد یکسان می‌باشد. اما این در صورتی است که با توجه به حرکت یا سکون تصاویر برجسته چه در جهت ساعت گرد یا مخالف آن و حتی افقی یا عمودی بودن آن مغایر نیست و عملیات فوق انجام می‌شود تا تصویر مورد نظر حجمی و بُعد دار نمایش پیدا کند.
سیستم جدید بدون عینک
با ظهور پدیدهٔ دیدن تصاویر برجسته این صنعت با مطالعات و پیشرفتهایی رو به رو بوده، یکی از این تحقیقات مشاهده سه‌بعدی تصاویر بدون کمک عینک است با عنوان خود سه‌بعدی بین. اولین تلفن‌همراه خود سه‌بعدی بین را کمپانی هیتاچی در ژاپن سال ۲۰۰۹ راه اندازی کرد و در سال ۲۰۱۰ قرار است با کمک یک شرکت چینی این محصول را به تولید انبوه رسانده و به بازارهای جهانی ارائه شود. شرکتهای بزرگ سازنده قطعات کامپیوتری در نظر دارند در آیندهٔ نزدیک تلویزیون‌های ال‌سی‌دی و مانیتورها و کنسول بازی‌های ویدیوئی را به این امکان ویژه همسان سازند. این سیستم در حال حاضر بیشتر جنبه تحقیقاتی مطالعاتی دارد.
این مطلب را با دانسته های خود کامل کنید
